Cách phân biệt mật ong đá thật và giả

Mật ong đá giá từ tiền triệu như thần dược

Theo TS Phùng Hữu Chính, Giám đốc Công ty cổ phần ong miền núi, gần đây có nhiều điểm du lịch bán mật ong đá – mật ong hóa thạch. Trong đó có tại các vùng như Mèo Vạc, Đồng Văn, Yên Minh, Tuyên Quang….. của tỉnh Hà Giang xuất hiện mật ong đá được bán tràn lan với giá đầu tiên khoảng 700-800.000đ/1 kg, sau đó giảm còn hơn 100.000 – 200.000đ/kg. Đến nay, mật ong đá Hà Giang còn được bán tại các hội chợ như hội chợ nông nghiệp, hội chợ vùng miền… với giá 800.000 – 1000.000đ/kg. Trong đó mỗi hội chợ có khoảng vài ba gian hàng bán loại mật ong này và được những người bán quảng cáo như là thần dược chữa ho, đau dạ dày, thấp khớp…

Mật ong đá được bán nhiều trên thị trường.

Theo vị chuyên gia này, thông tin mật ong đá xuất hiện cách đây hơn 5 năm khi một thầy thuốc ở Lào Cai mua được hàng chục cân ở huyện Si Ma Cai, tỉnh Lao Cai. Mật ong này là do loài ong đá Apis laboriosa làm tổ trên vách đá nhưng mật này bị kết tinh ngay trong bánh tổ, làm bánh tổ mật cứng như đá nên khi ong di cư đi không mang đi được. Tổ này bị lãng quên nhiều năm nên có rêu mọc ở ngoài.

Tuy nhiên, TS Phùng Hữu Chính cũng cho biết, số lượng tổ ong đá hay hóa thạch cực kỳ hiếm. Vì các đàn ong làm tổ trên các vách đá thường được người săn ong phát hiện và thu hoạch ngay khi có mật. Hơn nữa số lượng đàn ong đá ở Việt Nam hiện nay còn rất ít. Cũng sau thông tin này nên sau đó đã xuất hiện nhiều tổ ong đá một cách… khó hiểu.

Cách phân biệt mật ong đá thật và giả

Ở góc độ chuyên môn, TS Phùng Hữu Chính cho biết, các tổ ong đá “giả” sẽ có một số điểm giống tổ ong đá thật phát hiện tại Lào Cai như: Có thể thấy ngoài cùng của tổ ong này là lớp tổ ong và rêu phủ nhưng nhìn kỹ lớp vỏ tổ ong thì không phải là lỗ tổ ong mật. Vì lỗ tổ của ong mật làm bằng sáp và kích thước lỗ tổ nhỏ đường kính dưới 7mm. Lỗ tổ ong mới có màu trắng, lâu có màu đen do nuôi ấu trùng. Còn lỗ tổ ở đây là lỗ tổ của tổ ong bò vẽ (không cho mật) đường kính 15mm, làm bằng phân trâu và nhựa cây nên có màu nâu.

Nhiều loại mật ong đá được làm giả. Ảnh minh họa.

Mật ong đá thật cứng hơn, hòa nước nóng lâu tan và nổi lên lớp sáp mỏng màu trắng. Vì mật ong được dự trữ vào từng lỗ tổ (ô lăng) bằng sáp, nếm có vị thơm đặc trưng của mật ong. Còn mật ong đá rởm hòa nước nóng tan nhanh không có lớp sáp nổi lên, nếm có vị ngọt nhưng không thơm.

Theo những người buôn bán trong ngành cho TS Phùng Hữu Chính biết, mật ong đá được đưa từ Trung Quốc sang. Công nghệ làm mật ong giả này từ đường, phẩm màu, chất keo, có loại có bột đường, bột ngô…. Người làm mật ong giả rải vỏ tổ ong bò vẽ, rong rêu xuống đáy thúng hoặc hố đào sẵn, rải vải nhựa lên rồi đổ hỗn hợp trên lên sau khi dung dịch đó đặc lại họ cắt ra thành tảng đem bán. Rõ ràng sử dụng mật giả này không chữa được bệnh mà còn rước họa vào thân. Người tiêu dùng cần tránh mua bán và sử dụng mật rởm này.

“Mật ong nói chung hay mật ong đá nói riêng không có khả năng chữa bệnh mà chỉ hỗ trợ trong một số bệnh như ho, viêm họng… Các bệnh dùng mật ong thường ở giai đoạn đầu, khi mới bị nhiễm khuẩn… Mật ong sẽ có các men giúp diệt khuẩn. Còn mật ong đá chưa có thông tin cụ thể về thành phần nên khó có thể nói có tác dụng chữa bệnh ra sao” –Lương y Nguyễn Hải, Hội Đông y Việt Nam.